Vlaamse premie voor de restauratie van de iconische Menenpoort van de Commonwealth War Graves Commission

Op 29 november 2022 ondertekede Minister Diependaele, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Wonen en Onroerend Erfgoed, de officiële premieovereenkomst voor de restauratie van de Menenpoort in Ieper. Voor deze werken voorziet de Vlaamse Overheid een premiebedrag van 1,6 miljoen euro voor de Commonwealth War Graves Commission (CWGC). Na afronden van de openbare aanbestedingsprocedure komt het monument vanaf het voorjaar 2023 in de stellingen te staan, en dit voor een duurtijd van ongeveer 2 jaar. De CWGC grijpt de werken aan om zowel de geschiedenis van het moment, als de aan de gang zijnde restauratiewerken in de verf te zetten. Dat gebeurt met de tentoonstelling ‘The Menin Gate: Moments’ op de Ieperse vestingen, met tekeningen van de gerenommeerde Britse illustrator Tom Cole, en via de ‘Virtual Menin Gate’ wordt een virtuele toegang gecreëerd tot de namen van meer dan 54.000 vermisten op de Menenpoort.

Het “Ypres (Menin Gate) Memorial”, ook wel bekend als de Menenpoort, werd op 24 juli 1927 ingehuldigd voor het grote publiek als ‘Memorial to the Missing’ – het herdenkingsmonument voor de Eerste Wereldoorlog, waarop meer dan 54.000 vermiste strijdkrachten uit het Gemenebest (Commonwealth) bij naam worden herdacht.

DE RESTAURATIE: 1.065,36 m² NAAMPANELEN

Reeds in 2019 toonde uitgebreid onderzoek aan dat de Menenpoort structureel in orde is. Om de missie waarvoor de CWGC in 1917 werd opgericht te kunnen verderzetten – met name het tot in de eeuwigheid zorg dragen voor de graven en de nagedachtenis van alle Commonwealth gesneuvelden van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog – zal deze organisatie grondige restauratiewerken uitvoeren, om zo het behoud van het monument op lange termijn te garanderen. Architectenbureau Bressers Erfgoed werd aangesteld om de CWGC bij te staan in de voorbereiding en opvolging van het project.

Een onderdeel van de werken is het restaureren van de natuursteenelementen waar nodig, zoals bv. de 1.065,36 m² naampanelen met de individueel gegraveerde namen van de vermisten, de leeuw en de sarcofaag op het dak. Verder staan ook volgende werken op het programma: het hernemen van de gehele dakdichting, het opnieuw voegen van de baksteengevels met kalkmortel, het herstellen en herschilderen van het indrukwekkende cassette-plafond, en diverse herstellingen aan de kelders, de trappentorens, en de bronzen oculi (ronde openingen in het dak).

AUTHENTIEKE MATERIALEN EN EEN ECO-DAK

Duurzaamheid, innovatie en veilige toegankelijkheid vormen de rode draad doorheen de restauratie. Bij elk onderdeel van de werken staat de recuperatie van authentieke materialen voorop – passend binnen het conservatiebeleid van de Commonwealth War Graves Commission. Voor de CWGC is een goede balans tussen authenticiteit en innovatie heel belangrijk.

Na het verwijderen van de beschadigde dakdichting en het plaatsen van een nieuwe waterdichte laag, kiest de CWGC voor een eco-dak: een stukje natuur boven op het monument, dat zorgt voor extra biodiversiteit op en rond de Menenpoort. Een eco-dak is bovendien een slimme en duurzame keuze: de beschermende eigenschappen verlengen de levensduur van de dakdichting aanzienlijk. Het eco-dak trekt ook een brede waaier aan insecten aan, zoals bijen en vlinders.

Op het dak komt er ook een loopbrug om gemakkelijker onderhoud te kunnen uitvoeren, op een nog meer veilige manier. Het huidige verlichtingsconcept met halogeenspots en T.L.-lampen wordt geoptimaliseerd met duurzamere LED-verlichting, wat een lager energieverbruik en minder onderhoudskosten zal betekenen.

TENTOONSTELLING, VIRTUELE MENENPOORT EN LAST POST

De CWGC zal deze restauratie aangrijpen om de Menenpoort in zijn context te plaatsen en de betekenis ervan voor de huidige en toekomstige generaties te duiden.

Terwijl de Menenpoort zal omhuld zijn door stellingen, opent de CWGC op de vestingen naast het monument de tentoonstelling ‘The Ypres (Menin Gate) Memorial: Moments’ met sprekende illustraties van de gerenommeerde Britse illustrator Tom Cole. De CWGC stelt ook in primeur de ‘Virtual Menin Gate’ voor, die alle namen op een virtuele wijze toegankelijk zal maken.

In samenwerking met de Last Post Association zorgt de CWGC ervoor dat de dagelijkse Last Post ceremonie om 20u zal kunnen blijven doorgaan. Rekening houdende met de uitvoering van de werken, zal dit periodiek op alternatieve locatie nabij de Menenpoort plaats vinden.

Volg de restauratie op de voet op www.cwgc.org.

NAAST COMMONWEALTH, OOK VLAAMS EN IEPERS VERHAAL

Het “CWGC Ypres (Menin Gate) Memorial” is een plek waar erfgoed en toerisme elkaar optimaal ontmoeten. Het premieakkoord met de Vlaamse Overheid kwam er na gunstige evaluatie van het CWGC-aanvraagdossier binnen de thematische oproep ‘Erfgoed en Toerisme’ die door Vlaams Minister Matthias Diependaele in 2021 werd gelanceerd. De CWGC ontvangt voor de restauratie van de Menenpoort een premiebedrag van 1,6 miljoen euro. Ook de Stad Ieper staat achter het project en draagt 300.000 euro subsidie bij. De resterende kosten worden gedragen door de CWGC zelf, die op zich gefinancierd wordt door de volgende zes Commonwealth naties: het Verenigd Koninkrijk, Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, Indië en Zuid-Afrika.

Matthias Diependaele, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Wonen en Onroerend Erfgoerd: “Ons erfgoed vertelt het verhaal van onze gedeelde geschiedenis en Vlaamse identiteit. Het geeft vorm aan wie we zijn. Dat we onze jongeren leren van waar we komen, is essentieel. Iconische gebouwen als de Menenpoort kunnen we dan ook beschouwen als monumentale geschiedenisboeken. Dankzij Vlaamse steun kan de CWGC de restauratiewerken aanvangen en de erfgoedbeleving verder uitwerken. Tijdens de restauratie worden o.a. de panelen met namen van de vermisten gereinigd en krijgen de plafonds in de hal een nieuwe afwerkingslaag. Een heus groendak zal zorgen dat de dakbedekking op een duurzame manier de tand des tijds kan doorstaan. De bedoeling is dit iconische vredesmonument weer tiptop in orde krijgen voor zijn 100ste verjaardag in 2027. Zo maken we dit monument klaar voor een duurzame toekomst en vergeten we de 54.000 namen van slachtoffer die in deze poort gebeiteld staan nooit.”

"De Menenpoort staat al bijna een eeuw symbool voor de gruwel van de Eerste Wereldoorlog die Vlaanderen omtoverde tot een heus slagveld. Elk jaar komen tienduizenden toeristen uit alle hoeken van de wereld hun voorouders eren die hun leven gaven voor onze toekomst, tijdens een herdenkingsbezoek aan de westhoek. Het bijwonen van de Last Post is elke dag opnieuw een kippenvelmoment dat een blijvende indruk nalaat op alle aanwezigen. Om die unieke ervaring ook in de toekomst te kunnen blijven garanderen is het belangrijk dat we zorg dragen voor de ziel van de plek en verzekeren dat ook in de toekomst de Menenpoort de grootste pleiter voor vrede blijft", besluit Zuhal Demir, Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme